W przypadku międzynarodowych umów sprzedaży towarów regulowanych przez konwencję o umowach międzynarodowej sprzedaży towarów (konwencję CISG) w określonych przypadkach strony umowy mogą wstrzymać się z wykonaniem swoich obowiązków.

W prawie obowiązuje generalna zasada równoczesności i ekwiwalentności świadczeń przy umowach sprzedaży. Zasady te mają na celu zapewnienie stronom otrzymania świadczenia wzajemnego o równej wartości co świadczenie oferowane. Jednakże nieraz przykładowo zasada równoczesności nie jest lub nie może być zastosowana np. przy sprzedaży z odroczonym terminem płatności. Dlatego prawo wychodzi naprzód sytuacjom, w którym strona umowy ma rzeczywiste obawy realnego zagrożenia wykonania umowy przez drugą stronę. Obawa taka będzie oceniana przez sąd w ewentualnym procesie i powinna ona być uznana za uzasadnioną okolicznościami sprawy przy założeniu wzorca działania osoby rozsądnej.

Zgodnie z przepisem artykułu 71 konwencji CISG strona może wstrzymać się z wykonaniem swych zobowiązań, jeżeli po zawarciu umowy okaże się, że druga strona nie wykona istotnej części własnych zobowiązań z powodu:

• poważnego braku w zdolności tej strony do wykonania lub w wypłacalności, albo
• jej postępowania w czasie przygotowań do wykonania lub w trakcie wykonania umowy.

Jeżeli sprzedający wysłał towary, zanim ujawniły się przyczyny opisane w ustępie poprzednim, może on sprzeciwić się wydaniu towarów kupującemu, nawet gdy kupujący posiada dokument upoważniający go do ich otrzymania. Niniejszy ustęp dotyczy tylko praw do towarów w stosunkach między kupującym i sprzedającym.

Strona wstrzymująca się z wykonaniem powinna natychmiast, przed lub po wysłaniu towarów, zawiadomić drugą stronę o wstrzymaniu wykonania oraz powinna kontynuować wykonanie, jeżeli druga strona odpowiednio zabezpieczy należyte wykonanie swoich zobowiązań.

Mając na uwadze treść tego przepisu warto zwrócić uwagę na następujące kwestie.

Po pierwsze wstrzymanie się jest dopuszczalne, gdy już po zawarciu umowy powstanie obawa o jej niewykonanie. Oznacza to, że okoliczności wywołujące obawę muszą powstać po zawarciu umowy, bądź być w momencie zawarcia umowy dla drugiej strony umowy nieznane.

Po drugie zagrożenie naruszeniem umowy musi dotyczyć „istotnej części zobowiązań”. Będziemy stosować w tym przypadku proporcję ilościową oraz jakościową. Ważne będzie również które z obowiązków miały dla stron najważniejsze znaczenie.

Obawa niewykonania zobowiązań musi łączyć się z określonymi w konwencji zdarzeniami:

• poważny brak zdolności wykonania np. z powodu strajku, konfliktu zbrojnego,
• brakiem wypłacalności np. długotrwałym brakiem płynności finansowej powodującym brak dokonywania płatności; brak wypłacalności może dotyczyć zarówno kupującego jak i sprzedającego,
• nagannym postępowaniem drugiej strony.

Konieczność udowodnienia zaistnienia przesłanek umożliwiających skorzystanie z prawa wstrzymania leży po stronie podmiotu, który z tego prawa skorzystał.

W przypadku uprawnionego powstrzymywania się ze świadczeniem, druga strona obowiązana jest do zabezpieczenia. Termin wykonania zobowiązania przesuwa się do momentu złożenia zabezpieczenia.

                  Ewa Kosowska-Czapla

Radca Prawny/ Doradca Restrukturyzacyjny

 Szczecin, 23 02.2019 r.