W praktyce Kancelarii często spotykamy się z sytuacją, gdy zagraniczni przedsiębiorcy prowadzą działalność gospodarczą w Polsce w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

Ze względu na bariery na rynku polskim, w szczególności barierę językową, a także liczne obowiązki związane z działalnością w rodzimym kraju, przedsiębiorcy szukają „menadżera” dla swojej działalności.

Przedsiębiorcom zagranicznym zależy, aby być w zarządzie tworzonych Spółek, w celu  zagwarantowania sobie możliwość bieżącego wpływu na prowadzoną działalność. Wówczas często powołują prokurenta, który zostaje „menadżerem” Spółki.

Należy przy tym rozróżnić sferę działania prokurenta jako przedstawiciela Spółki, a zatem „na zewnątrz”, od sfery wewnętrznej, a więc stosunków łączących Spółkę z prokurentem.

Jeśli chodzi o działanie prokurenta jako reprezentanta Spółki wskazuję co następuje.

Zasadniczo prokurent na mocy udzielonej prokury może reprezentować Spółkę przed wszystkimi podmiotami np. kontrahentami, urzędami, pracownikami przy czynnościach związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Warto więc mieć na uwadze fakt, iż wszelkie umowy zawarte przez prokurenta w wykonywaniu działalności gospodarczej będą obowiązujące dla Spółki, niezależnie - czy w ocenie zagranicznego kontrahenta - są dla Spółki korzystne czy nie. Spółka będzie zatem musiała wywiązywać się z przyjętych przez prokurenta obowiązków.

Zgodnie z przepisami prawa prokurent musi posiadać pełnomocnictwo szczególne do takich czynności jak:

• zbycie przedsiębiorstwa,
• dokonania czynności prawnej, na podstawie której następuje oddanie przedsiębiorstwa do czasowego korzystania,
• do zbywania i obciążania nieruchomości (przepis art. 1093 kodeksu cywilnego).

Jeśli chodzi na przykład o prokurenta Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością to w niektórych sytuacjach dla jego ważnego i skutecznego działania potrzebna będzie również uchwała wspólników.

Zgodnie z przepisem art. 228 kodeksu spółek handlowych (k.s.h.) uchwały wspólników wymaga między innymi:

• zbycie i wydzierżawienie przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części oraz ustanowienie na nich ograniczonego prawa rzeczowego;
• nabycie i zbycie nieruchomości, użytkowania wieczystego lub udziału w nieruchomości, jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej.

Z kolei przepis art. 15 § 1 k.s.h. wskazuje, że zawarcie przez spółkę kapitałową umowy kredytu, pożyczki, poręczenia lub innej podobnej umowy z prokurentem albo na jego rzecz wymaga zgody zgromadzenia wspólników, chyba że ustawa stanowi inaczej.

Prokurę można również zorganizować w ten sposób, aby uniemożliwić możliwość prokurenta samodzielnego działania ustanawiając prokurę łączną, lecz jedynie z innym prokurentem (art. 1094 § 1  k.c.). Prokura może obejmować umocowanie także albo wyłącznie do dokonywania czynności wspólnie z członkiem organu zarządzającego lub wspólnikiem uprawnionym do reprezentowania handlowej spółki osobowej. Informacja o tym czy prokurent może działać łącznie czy samodzielnie znajduje się w ogólnie dostępnym rejestrze przedsiębiorców (przepis art. 1098 § 2 kodeksu cywilnego).

Jeżeli przedsiębiorstwo posiada oddział, prokurę można ograniczyć do spraw wpisanych do rejestru oddziału.

Jeśli chodzi o stosunki pomiędzy prokurentem a Spółką wskazuję co następuje.

Spółka jednocześnie powinna mieć zawartą z prokurentem umowę, w której uregulowane zostaną zasady współpracy (umowę o pracę, kontrakt menadżerski, umowę zlecenia). Niektórzy przedsiębiorcy w umowach tych zastrzegają, że prokurent nie może zawierać transakcji przekraczających jakąś wartość. Warto jednak wskazać, że zastrzeżenia takie nie są skuteczne wobec osób trzech, a jedynie w stosunku wewnętrznym pomiędzy Spółką i prokurentem. Zgodnie z przepisem art. art. 1091 § 2 kodeksu cywilnego nie można ograniczyć prokury ze skutkiem wobec osób trzecich, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Tym samym jedynie przepisy prawa mogą decydować o tym, że prokurent nie będzie miał prawa nieskrępowanej reprezentacji.

Prokurent nie ponosi również odpowiedzialności wobec osób trzecich za zobowiązania Spółki. To Spółka odpowiada za swoje zobowiązania. W określonych przypadkach odpowiedzialność ponoszą członkowie zarządu. Okoliczność, iż został powołany prokurent nie zwalnia zatem zarządu z obowiązków związanych z działalnością Spółki. Zarząd powinien zatem na bieżąco nadzorować prokurenta. W szczególności Zarząd powinien dbać, by działania prokurenta były zgodne z prawem, a także podejmowane w interesie Spółki. Zarząd powinien na bieżąco kontrolować sytuację finansową Spółki.

W sytuacji, gdy prokurent będzie działał na szkodę Spółki może okazać się konieczne jego natychmiastowe odwołanie, rozwiązanie łączącej strony umowy i dochodzenie roszczeń odszkodowawczych od prokurenta przed Sądem.

Ewa Kosowska-Czapla

Radca Prawny/Doradca Restrukturyzacyjny